ششمین دوره انتخابات ریاست جمهوری روسیه، فاتحی جز 'ولادیمیر پوتین' نخست وزیر كنونی این كشور، نداشته است.

بر اساس آخرین آمار ارایه شده از سوی شبكه تلویزیونی 'راشاتودی' و همچنین تایید كمیسیون مركزی انتخابات، شمارش آرای بیش از 109 میلیون برگه رای حاكی از آن است كه رییس جمهوری سال های 1379 تا 1387 روسیه، بیش از 63 درصد آرا را از آن خود كرده است.

'گنادی زوگانف' رهبر حزب 'كمونیست روسیه'، 'میخاییل پروخوروف' سرمایه دار روس، 'ولادیمیر ژیرینفسكی' رهبر حزب 'لیبرال دموكرات روسیه' و 'سرگئی میرونف' رهبر حزب 'روسیه عادل' به ترتیب بیش از 17 درصد، حدود هشت درصد، بیش از 6 درصد و حدود چهار درصد آرا را كسب كردند.

بنابراین، رهبر حزب حاكم 'روسیه واحد' در انتخاباتی با مشاركت مردمی 3/58 درصد برای سومین بار به عنوان رییس جمهوری به كاخ كرملین خواهد رفت با این تفاوت كه وی بر اساس تغییرات اعمال شده در قانون اساسی، دو سال بیش از گذشته (6 سال) در این سمت باقی خواهد ماند.

** گسترش حوزه نفوذ در كشورهای منطقه

---------------------------------------------------

پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در سال 1370، به نظر می رسید دوران طلایی روسیه به عنوان ابرقدرت شرق به پایان رسیده است. با این حال، تلاش های روسای جمهوری بعدی برای بازیابی جایگاه این كشور نشان داد نمی توان از احساس همیشگی روس ها مبنی بر عقب ماندن از ارابه توسعه صنعتی و اقتصادی غرب چشم پوشید.

چهره پیشتاز و نماد روسیه جدید را به واقع می توان پوتین دانست كه به عنوان كفیل ریاست جمهوری جای 'بوریس یلتسین' را گرفت و سپس برای دو دوره متوالی اداره امور این كشور را در دست گرفت.

قدرت گرفتن دوباره روسیه با واكنش منفی و تقابل قدرت های غربی بویژه آمریكا همراه شد. آنان با واهمه از دوران شوروی كوشیدند هر بار تیر انتقادی را روانه مسكو كنند. بهانه ای مانند حقوق بشر و آزادی بیان و رسانه ها هم ابزاری برای غرب به شمار رفته و می رود.

این امر، بویژه در مواقعی كه منافع دو طرف با یكدیگر در تقابل قرار می گرفت نمود بیشتری می یافت. از موضوع گرجستان تا مسائل اخیر مانند حمله نظامی به لیبی برای سرنگونی رژیم حاكم، همواره روسیه با شریك سنتی خود، چین، در یك سو ایستاده است و آمریكا با هماهنگی كشورهای اروپایی در سوی دیگر.

در این میان، نمی توان كوشش های روسیه را برای نزدیك شدن به كشورهای حاشیه خلیج فارس آن هم پس از عقب نشینی مشخص پس از حمله آمریكا به افغانستان و عراق، نادیده گرفت به طوری كه قراردادهای كلان نظامی بین روسیه و این كشورها امضا شده است.

البته همانطور كه از گزارش دی ماه سال گذشته موسسه بین المللی تحقیقاتی صلح استكهلم بر می آید، 54 درصد فروش تسلیحات منطقه در سال های 1384 تا 1388 مربوط به شركت های آمریكایی بویژه 98 درصد در قطر و 60 درصد در امارات متحده عربی بوده است.

در حالی كه رتبه دوم از آن فرانسه بود، روسیه در ردیف بعدی قرار داشت.

روسیه در حالی كه بودجه نظامی بسیار پایین تری نسبت به آمریكا دارد، اما باز هم برای نفوذ میان كشورهای اسلامی و عربی از تكاپو نیفتاد. سفر بی سابقه پوتین به عربستان، قطر، اردن و امارات در سال 1386 با همراهی مدیران بخش تسلیحاتی خود، راهی برای تعدیل حضور آمریكا در منطقه محسوب می شد.

وی در سفر خود به امارات تاكید كرد روسیه در نظر دارد با تمام كشورهای عضو شورای همكاری خلیج فارس رابطه نزدیك تری برقرار كند.

اظهارات پوتین را می توان در ادامه سیاست تاریخی روس ها برای دستیابی به آب های آزاد خلیج فارس دید. البته در این میان نباید از بالا گرفتن درگیری های این كشور با آمریكا برای استقرار سپر دفاع موشكی در مناطق همجوار روسیه غافل شویم.

این امر بویژه در نگاه حامیانه روسیه به كشورهای تازه استقلال یافته آسیای مركزی نیز حاكم است. آمریكا این منطقه را به عنوان میدانی جدید و مساعد برای فروش سلاح های خود و راه اندازی مسابقات تسلیحاتی می بیند. به علاوه، این مسیر جایگزینی مناسب به جای پاكستان برای دسترسی به افغانستان است. انتقال نفت و گاز طبیعی منطقه به قاره اروپا نیز به منزله سوپاپ اطمینانی برای زمانی است كه روسیه شیرهای خطوط انتقال انرژی خود را می بندد.

به این ترتیب، هم پیمانان اروپایی آمریكا نیز از خطر وابستگی كامل به واردات بیش از نیمی از تولید روزانه 10 میلیون بشكه نفت روسی رها می شوند. در این صورت به درآمدهای نفتی حدود 250 میلیارد دلاری روسیه نیز ضربه سختی وارد خواهد شد.

روسیه می كوشد علاوه بر بستن این راه ها به روی آمریكا، قدم های محكمی را در عرصه دیگری از سیاست خارجی آمریكا یعنی آسیای جنوب شرقی بردارد.

قرارداد بیست و ششم آذرماه هند و روسیه برای همكاری های تسلیحاتی بیشتر، سبب شده است بیش از 70 درصد نیازهای دهلی نو در این عرصه از سوی مسكو تامین شود.

حتی دوازدهم دی ماه نیز روسیه، زیردریایی اتمی خود را طی قراردادی 10 ساله در اختیار هند قرار داد.

چین نیز گرچه در مقایسه با روسیه، بودجه نظامی معادل نصف دارد اما پس از هند اصلی ترین خریدار تسلیحات روسی محسوب می شود به طوری كه به نوشته دوم آذرماه 1389 خبرگزاری روسی 'ریانووستی'، 'حجم قراردادهای صادرات نظامی روسیه به چین تا 1392 به 3/1 میلیارد دلار خواهد رسید'.

** آینده روسیه و غرب در دوران جدید پوتین

------------------------------------------------

بنابراین سیاست خارجی روسیه در زمان ریاست جمهوری مدودیف و نخست وزیری پوتین به سمت مناطقی متمایل شد كه تاكنون سهم آمریكا در آنها بیشتر بوده یا توجه بیشتری را از سوی این كشور به خود معطوف كرده بودند.

این راهبرد را می توان در سخنان بیست و دوم خردادماه 1389 مدودیف در جمع سفرا و نمایندگی های روسیه در خارج از كشور جست.

وی با تاكید بر تحكیم همكاری استراتژیك با چین از جمله در سطح بین المللی گفت 'همكاری های خود را با هند، ژاپن و دیگر كشورها از جمله اعضای اتحادیه كشورهای جنوب شرق آسیا (آ. سه. آن) توسعه می دهیم' و دلیل گرایش یه منطقه آسیا- اقیانوسیه را 'تامین امنیت مرزهای شرقی روسیه و برقراری صلح و ثبات در منطقه' عنوان كرد.

با اینكه بسیاری از صاحبنظران معتقدند بازگشت پوتین به ریاست جمهوری، به معنای بستن اندك درهای تعامل موجود میان روسیه و آمریكاست اما راهبرد اعلام شده از سوی مدودیف كه از هم اكنون باید او را به عنوان نخست وزیر بعدی روسیه بشناسیم، امری دیگر را می رساند.

وی كه در ابتدای سال 1389 با 'باراك اوباما' رییس جمهوری آمریكا، قرارداد كاهش تسلیحات اتمی را در قالب پیمان استارت 2 امضا كرده و خردادماه نیز به واشنگتن رفته بود در همان جلسه اظهار داشت همكاری با آمریكا نباید محدود به كاهش تعداد موشك ها شود بلكه باید در بخش تكنولوژی هم این همكاری ها گسترش یابد.

مدودیف با تاكید بر مدرنیزاسیون اقتصادی، ضرورت تشكیل اتحادهای ویژه ای را با كشورهای مطرح اتحادیه اروپا و آمریكا یادآور شد.

گرچه پوتین بعضا انتقادهایی را به رییس جمهوری درباره تصمیم های كلان از جمله در رابطه با آمریكا وارد دانسته بود اما اظهاراتی مشابه را از زبان نخست وزیر آن زمان می شنیدیم.

وی علاوه بر پیگیری خواست خود برای احیای منطقه اوراسیا، بر كاهش وابستگی به درآمدهای نفتی تاكید داشت. وی حتی دوازدهم اسفند ماه دو روز پیش از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری از لزوم نوآوری ها در اقتصاد روسیه سخن راند.

در این میان، گرچه آمریكا بارها با اتخاذ مواضع ضدپوتین حتی حمایت از مخالفان او و معترضان به نتایج انتخابات سیزدهم آذرماه دومای روسیه را در دستور كار قرار داد اما به نظر می رسد آینده چندان مبهمی را نیز با رییس جمهوری كهنه كار كرملین متصور نیست.

در این میان برخی اظهارات حتی از افق های روشن همكاری میان دو كشور نیز خبر می دهد.

به گزارش نهم اسفندماه تارنمای صدای روسیه، 'گریگوری میكس' نماینده دموكرات كنگره آمریكا، در مسكو گفت: ارتباط روسیه با ایالات متحده آمریكا در زمینه تجاری – اقتصادی پس از انتخابات ریاست جمهوری روسیه فدراتیو بهتر می شود.

به عقیده وی پس از آغاز به كار رییس جمهوری جدید، روسیه عضو بحق سازمان تجارت جهانی خواهد شد كه این امر منافع زیادی برای آمریكا دارد: 'شركت های آمریكایی نمی توانند به بازار های روسی وارد شوند و سیاست های موجود پیشرفت آنها را متوقف می كند. وقت آن است كه درباره اتمام جنگ سرد بیندیشیم.

روشن است كه روس ها همچون گذشته با در نظر گرفتن منافع خود در عرصه بین المللی به ایفای نقش می پردازند و تا زمانی كه امتیاز های لازم را از قدرت های غربی كسب نكنند، پا عقب نمی كشند. اما باید به خاطر داشته باشیم هر زمان غرب بویژه آمریكا مقابل خواسته های رقیب سنتی خود مقداری كوتاه آمده است، همراهی آن را خریده است.

بازگشتن به حوزه های اقتصادی پیشین و حتی تقسیم كردن این مناطق میان قطب های مطرح جهان، آن هم در بحبوحه بحران مالی غرب، نكته مهمی است كه نمی توان آن را نادیده گرفت. رقابت در این مناطق آن هم با رقیب تازه نفسی كه فاصله كمتری را باید برای دیدار با رهبران منطقه ای بپیماید، آینده غرب را در مسائلی همچون ماندگاری یا تلاش اتحادیه اروپا به خطر می اندازد.

بنابراین، آنچه در اصل تعیین كننده آینده روابط روسیه و غرب است نه حضور فردی مانند پوتین، بلكه میزان واگرایی یا همگرایی منافع دو طرف در مسائل پیش آمده است.

در چنین شرایطی بعید نیست كاهش بحران ها و مدیریت آنها، برقراری روابط گرمتری را با روسیه به غرب دیكته كند. بنابراین شاید چنانچه واشنگتن به خواست مسكو درباره استقرار سپر دفاع موشكی احترام بگذارد، كرملین را با خود درباره امور مربوط به كشورهای ثالث همچون ایران و روسیه همراه كند؛ امری كه البته بارها و بارها از سوی غرب مورد آزمون قرار گرفته و با واكنش مثبت مقام های كرملین روبرو شده است.

در این میان، تنها تفاوت نسبت به قبل، قرار گرفتن پوتین روی صندلی ریاست جمهوری و مدودیف در جایگاه نخست وزیری است. بنابراین ممكن است زمانی برسد كه عكس دست دادن پوتین را با اوباما (البته در صورت پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری سال آتی) ببینیم.

تحقیق**1961**1358